Inflatie, energiearmoede, oorlog en failliete bakkers, we kunnen er in één klap een einde aan maken door gewoon “ons” gas op te pompen en dan “uiteraard” de Groningers ruimhartig te compenseren en veilige huizen te geven; de waarde van het gas is daar immers ruim voldoende voor. Zelf was ik de tel kwijtgeraakt van alle voetbalverslaggevers, acteurs en andere deskundigen die deze briljante ingeving hadden, maar gelukkig heeft de onvolprezen Kor Dwarshuis ze netjes op een rijtje gezet.

Kijk, in grote lijnen klopt dit natuurlijk. In hele grote lijnen. Als je een toverstokje had, zeg maar. Maar in de echte wereld kost het tijd om duizenden woningen veilig te maken of te vervangen. De versterkingsoperatie – het veilig maken van huizen in Groningen – zou eigenlijk in 2028 moeten zijn afgerond, maar in het huidige tempo gaan we dat lang niet halen. Compenseren kan achteraf, maar veilig maken zul je van tevoren moeten doen, anders breng je als overheid je burgers in gevaar. Willens en wetens. Dat is wat de ruimhartige compenseerders, die deze winter al flink willen gaan pompen, eigenlijk bepleiten.

Pleiten voor “ruimhartig compenseren” is alleen opportuun als je precies weet wat er gecompenseerd moet worden, en dat weten we in dit geval helemaal niet. Er zijn nog geen doden gevallen door instortende huizen, maar volgens onderzoek van de RUG is er wel degelijk forse gezondheidsschade, vooral door angst en stress. Bij een hogere gaswinning zijn in Groningen zwaardere bevingen mogelijk. Het Staatstoezicht op de Mijnen rekende ooit uit dat een beving met kracht 5 op de schaal van Richter tientallen doden zou kunnen veroorzaken, maar in werkelijkheid weten we dat niet. Onder andere omdat er een zeedijk en een paar energiecentrales in het gebied liggen, die met wat pech kapot zouden kunnen gaan. Compenseer dat maar eens.

Oh, en dan nog wat kleinigheden. Ten eerste: voor de gasprijs maakt het niets uit of het Groningenveld verder open gaat. Die wordt op de wereldmarkt bepaald, zoals staatssecretaris Hans Vijlbrief hier uitlegt. Ten tweede: schadeherstel en versterking zijn al toegezegd en in uitvoering. Daar zijn geen extra gasbaten voor nodig. Beide operaties kennen tal van uitvoeringsproblemen, maar geldgebrek hoort daar niet bij. Ten derde: als het kabinet de energietarieven wil reguleren, zodat burgers en bedrijven hun rekening kunnen blijven betalen, dan kan het dat doen. Als het kabinet de bofwinsten van de energiebedrijven wil afromen om dat te bekostigen, dan kan het dat doen. Dat het dat niet doet, maar in plaats daarvan een halfgaar plan presenteert om putten te dichten als de kalveren verdronken zijn, lijkt eerder een kwestie van principe dan van geld.

Wie echt denkt dat een grote zak geld alle problemen oplost, en dat je alle negatieve gevolgen weg kunt compenseren, raad ik aan de verhoren van de parlementaire enquête gaswinning te volgen. Geld was er steeds genoeg, kan ik u verklappen. Ruimhartigheid, not so much.